Cmentarz Radimlja w Bośni. - Agnes na szwedzkiej ziemi

Bośnia i Hercegowina to teren, na którym znajduje się najwięcej Stećci (można je również zobaczyć w Chorwacji i w Serbii), czyli charakterystycznych średniowiecznych nagrobków. Najstarsze pochodzą z XII wieku, a najnowsze z XVI wieku. Są niepowtarzalne i najwięcej ich można zobaczyć w Bośni i Hercegowinie. Niestety w wielu miejscach po prostu sobie leżą i niszczeją.

Tego typu nagrobki pojawiły się w XII wieku. Z użytku wyszły w XVI wieku, kiedy to BiH zostały podbite przez muzułmanów. Są nierozerwalnie związane z chrześcijaństwem — zarówno z katolikami, jak i z prawosławnymi. Na nagrobkach wyryte są przeróżne motywy zdobnicze: symbole religijne, ornamenty, obrazy figuralne. Niektórzy interpretują je jako sceny z życia nieboszczyka, ale naukowcy zastanawiają się nad wyjaśnieniem symbolicznym. Jeleń np. może być nawiązaniem do dawnego kultu świętego jelenia, który prowadzi zmarłego w zaświaty.

Stećci są w większości wykute z wapienia. Umieszczano je bezpośrednio nad jamą, w której chowano zmarłego w kierunku kardynalnym zachód-wschód, tak żeby umarli obserwowali wschodzące słońce. Naukowcy nie są zgodni, skąd się wziął zwyczaj chowania pod takimi nagrobkami.

Spośród Stećci można wyróżnić trzy rodzaje:

Ploče – stanowią 24% wszystkich Stećci. Są to kamienne płyty — prostokątne, czasami zakończone owalnie z jednej, albo z obu stron. Ich wysokość dochodzi do 30 cm.

2. Sanduk – jest ich ponad 60%. To kamienne „skrzynie”. Z badań wynika, że te najstarsze przewyższały minimalnie Ploče. Późniejsze osiągały nawet dwa metry i z czasem były coraz bardziej dekorowane i zaczęły się na nich pojawiać epitafia.

3. Sljemenjac – to skrzynie o dwuspadowym dachu. Najbardziej ozdobione z wszystkich Stećci.

4. Stupovi – czyli kolumny/słupy. Przypominają antyczne stele.

5. Krzyże. Jest ich najmniej i są najpóźniejszą formą rozwoju Stećci.

Od drugiej połowy XIX wieku Stećci stały się symbolem BiH.

Niestety wiele z grobów jest zniszczonych, ponieważ w okresie panowania osmańskiego rozpoczęło się plądrowanie grobów. Niestety ten proceder trwa do dzisiaj.

Najsłynniejszy i zarazem najcenniejszy cmentarz Stećci znajduje się na południe od Mostaru w miejscowości Vidovo polje. Cmentarz jest związany ze szlachecką rodziną Miloradović -Stjepanović, która mieszkała niedaleko nekropolii. Do tej rodziny należy pięć najpiękniejszych nagrobków. W pobliżu znajdują się kurhany Iliriów, które sugerują, że już w starożytności znajdowało się w tutaj miejsce pochówku.

W nekropolii znajdują się 133 Stećci, z czego 63 są ozdobione. 30% nagrobków to ploče, 25% sanduka i 25% sljemenjak.

Znajdują się tu również krzyże.

Najpiękniejsze Stećci to te z przedstawiające postacie męskie.

W 1882 roku została zbudowana droga Čapljina-Stolac, której przebieg wyznaczono przez cmentarz. Zniszczono 15 – 20 nagrobków. Dzisiaj cmentarz jest ogrodzony i podzielony na dwie części.

Muzeum Radimlja to przede wszystkim cmentarz. W sklepiku muzealnym można kupić rzeczy z motywem najbardziej znanego Stećci. Przy wejściu znajdują się liczne tablice informacyjne na temat nekropolii.