Przewodnik po Szwecji
-
Lotnisko Arlanda: skrót, który oszczędza czas i stres
Największe lotnisko Szwecji i jego wieczny remont Lotnisko Arlanda koło Sztokholmu to największy port lotniczy w Szwecji. Od kilku lat trwa jego przebudowa, przez co często można odnieść wrażenie, że za każdym razem wszystko wygląda inaczej. Niestety, oznacza to również, że nie zawsze odlatuje się z tego samego terminala. Terminal 4 czy 5? Zależy od dnia Loty tanimi liniami do Polski odbywają się najczęściej z terminala 4, choć zdarzają się zmiany – i wtedy wylot następuje na przykład z terminala 5. Jeśli lecimy z „czwórki”, zaraz przy wejściu znajduje się niewielka kontrola bezpieczeństwa, która – choć mała – działa całkiem sprawnie. Co więcej, w tej części lotniska zazwyczaj jest mniej…
-
Evert Taube na Gamla Stan
W południowej części Gamla Stan w Sztokholmie możemy zobaczyć plac – Järntorget czyli żelazny rynek. Nazwa pochodzi oczywiście od żelaza, które tam kiedyś składowano. Na Järntorget znajdowała się także oficjalna waga miejska, którą zburzono w XVIII wieku zaraz potem jak wybudowano Södra Bankohuset. To właśnie przed Södra Bankohuset stoi sobie żelazny ludzik. Stoi pod samą ścianą budynku i prawie nikt się nim nie interesuje. A jest to pomnik bardzo ważnej osoby w szwedzkiej sferze muzycznej. Evert Taube to nietuzinkowa postać, godna szczególnej uwagi, której niewątpliwie trzeba poświęcić osobny tekst. Tymczasem skupmy się na jego pomniku, jednym z wielu, bo bezsprzecznie szwedzki trubadur ma ich w Szwecji całkiem sporo. Zacznę od…
-
Gnesta – miasto z kolorowymi schodami
Gnesta to niewielkie miasto położone w województwie Södermanland nad jeziorem Frösjön. Gnesta jako wieś istniała już w średniowieczu, o czym świadczą zapisy źródłowe z XIV wieku. W XVI wieku dla Gnesty rozpoczęła epokę rozwoju. Wydobycie rudy żelaza w niedalekim Skottvång oraz produkcja armat sprawiło, że postanowiono wybudować linię kolejową, która przebiegać miała przez Gnestę. W latach 60 tych XIX wieku nastąpiła rozbudowa zachodniej linii kolejowej. Pracownicy, którzy budowali kolej, osiedlili się nad jeziorem. Była tam bardzo tania ziemia. Rallarna, bo tak ich w rzeczywistości nazywano, sami wybudowali swoje domy na terenie, który nazwano Gnestahöjden. Z dworca w Gneście można było szybko dojechać do królewskiego pałacu Tullgarn. Mało tego, król Oscar…
-
Żelazny chłopiec z Gamla Stan
W Sztokholmie na Bollhustäppan, dziedzińcu należącym do Kościoła Fińskiego ( tutaj możesz przeczytać o kościele) znajduje się najmniejszy publiczny pomnik w Szwecji. Ten niewielki pomnik to Järnpojke. Nazywany jest również Chłopcem patrzącym na księżyc. Rzeźbę wykonał w 1967 roku sztokholmski rzeźbiarz Liss Eriksson, którego pomysł na rzeźbę wziął się z własnych przeżyć z dzieciństwa. Przyszły rzeźbiarz kiedy był małym chłopcem, często siadał wieczorem z podwiniętymi nogami na łóżku. Patrzył na księżyc i czekał, aż przyjdzie do niego sen. Był to jego sposób na zaśnięcie. Pomnik ma tylko 15 cm wysokości. Pomnik szybko zyskał rozgłos i stał się bardzo popularny. Szybko w obieg weszła pogłoska, że kiedy chłopca pogłaszcze się po głowie i…
-
Nawiedzony zamek Södertuna
Niedaleko uroczego miasteczka Gnesta w Södermanland nad brzegiem Frösjön znajduje się okazały pałac. Trochę historii. W XIV wieku w miejscu obecnego pałacu rycerz Karl Niklisson Färla wybudował zameczek, który nazwał – Wad. W tamtych czasach była to wyspa o nazwie Fruktön, która obecnie jest oddzielona od lądu niewielkim brodem. Jeszcze w XVIII wieku wyspę z lądem łączył most. Podobno w miejscu zamku znajdował się kiedyś klasztor. Nie ma źródeł potwierdzających ten fakt, ale pałac ma średniowieczne piwnice. Podobne piwnice mają klasztory, ale prawdopodobnie są to piwnice pozostałe po zamku, który wybudował Karl Niklisson Färla. Rycerz na swoje nieszczęście zadarł z bardzo wpływowym możnowładcą. Bo Jonsson był nienasycony jeżeli chodzi ziemię.…
-
Risgrynsgröt czyli świąteczna ryżowa owsianka.
Risgrynsgröt, czyli szwedzka ryżowa owsianka to potrawa, która ma swoje odpowiedniki w wielu krajach na całym świecie. Skąd się wzięła kasza ryżowa? W krajach nordyckich „kasza ryżowa” pojawiła się w XIV wieku. Przez wiele wieków owsianka ryżowa była potrawą luksusową, którą spożywała wyłącznie arystokracja. Ryż był towarem zamorskim, przez co był drogi i niedostępny dla zwykłych śmiertelników. W XIX wieku wiele towarów luksusowych staniało i owsianka ryżowa stała się dostępna, a przez to i popularna wśród ludzi z niższych sfer. Nadal jednak dodatki do owsianki, czyli masło, śmietana, jajka czy cynamon były dodatkami luksusowymi. Owsianka ryżowa jest tak naprawdę obecna na szwedzkich stołach przez cały rok, ale utarło się, że…
-
Gustavberg.
Gdzieś tak 20 km od centrum Sztokholmu znajduje się urocze miasteczko, Gustavsberg. Miasto jest znane głównie z fabryki i muzeum porcelany. Już w starożytnych czasach znajdowała się tutaj osada. W średniowieczu było tu kilka gospodarstw rolnych. W XVI wieku rozwinęła się wieś Farsta. To właśnie Farsta na początku odgrywała główną rolę w tej okolicy. W 1640 roku Gabriel Gustafsson Oxenstierna odziedziczył majątek Farsta i kazał wybudować duży, kamienny dom. Na potrzeby budowy założono kawałek dalej cegielnię, która po jego śmierci otrzymała nazwę – Gustavsberg. W 1821 roku cegielnia została przemieniona w fabrykę porcelany. Gustavsberg zaczęło się prężnie rozwijać. W 1937 roku fabryka zaczęła produkować porcelanę sanitarną. Po II wojnie światowej…
-
Långbro gård, krokusowy zakątek.
Långbro gård leży na południe od centrum Sztokholmu. Pierwsze źródła o gospodarstwie Longabro w tym miejscu są z II połowy XV wieku. W II połowie XVI wieku właścicielem ziem był Gabriel Kristiernsson-Oxenstierna, wuj znanego kanclerza Axela Oxenstierna. Jednym z kolejnych właścicieli majątku był Arnold Grothusen, który był nauczycielem Zygmunta III Wazy i zarazem jego zwolennikiem. Musiał uciec z kraju, a jego majątek został odebrany przez księcia Karola, późniejszego Karola IX. Pod koniec XIX wieku majątek kupił Alfred Söderlund, nazwany królem Långbro. Podzielił swój majątek i następnie sprzedał. W 1918 roku resztę majątku kupił Ericsson, od którego z kolei w 1947 roku majątek odkupiło miasto Sztokholm. Obecnie jest w rękach prywatnych.…
-
Kościół w Härkeberga
Niedaleko Enköping jest wioska Härkeberga, w której znajduje się prawdziwa perła sztuki sakralnej. Jest to średniowieczny kościół zbudowany z kamienia i cegły. Został zbudowany w latach 1280 – 1310. Pod koniec XV wieku dobudowano przedsionek i sklepienia nawy głównej. Kościół jest jednonawowy. Pod koniec XVIII wieku dobudowano galerię organową. Pierwsze organy kościół otrzymał na początku XVIII wieku. Te obecne są z 1811 roku. Ambona kościelna jest z 1791 roku. Piękne ławki są z 1755 roku. W kościele znajduje się piękny krucyfiks z XIV wieku. Kościół jest znany ze swoich malowideł ściennych, które w XV wieku wykonał słynny Albertus Pictor. Malowidła w większej części nigdy nie były zamalowane (na sklepieniach) i…
-
Młyn Överby w Sollentunie
Örby kvarn gminie Sollentuna to jedyny działający wiatrak w województwie sztokholmskim. Kiedyś w Sollentuna było takich wiatraków 6. Dzisiaj jest tylko jeden. Jest to wiatrak typu holenderskiego. Zbudowany został w połowie XIX wieku na miejscu innego wiatraka, który prawdopodobnie w tym miejscu stał od XVIII wieku. Stoły, które są ustawione przy wiatraku, zrobione są ze starych kół młyńskich używanych w poprzednim wiatraku. Młyn należy do gospodarstwa Överby, w którym mieszkał młynarz. Ostatnim młynarzem był Abraham Karlsson, który dzierżawił młyn do 1909 roku. Po jego dzierżawie młyn stał pusty i coraz bardziej niszczał. W 1948 roku nowy właściciel Överby gård przekazał wiatrak organizacji Sollentuna Hembygdsförening, która wyremontowała wiatrak. W latach 90 tych…
