Fabryka Nobla w Vinterviken.
W jednej z licznych zatok jeziora Mälaren, która wcina się w ląd w okolicy dzielnicy Aspudden w Sztokholmie, znajdują się bardzo ciekawe obiekty związane z Alfredem Noblem.
W 1865 roku obszar nad zatoką kupił Alfred Nobel. W Vinterviken założył fabrykę i zamieszkał na stałe.
Fabryka szybko się rozbudowała. Przybyło nowych budynków fabrycznych, specjalnych miejsc przeznaczonych na próby wybuchowe, magazynów i budownictwo mieszkalne dla pracowników, które ze względów bezpieczeństwa postawiono po drugiej stronie wzniesienia w Dolinie Mörtviken.
Zbudowano tu również niewielki port. Materiał wybuchowy transportowany był drogą wodną lub pojazdami konnymi, które oznaczone były czerwoną flagą. Pociągnięta też została linia kolei wąskotorowej.
W 1868 roku w fabryce doszło do sporej eksplozji, w wyniku której zginęło 14 pracowników. Był to największy wypadek w historii fabryki i po tym wypadku pojawiły się głosy okolicznych mieszkańców o przeniesieniu fabryki w inne miejsce. Budynek, w którym był wybuch, doznał wielu zniszczeń. Został zburzony, a w jego miejsce powstał nowy, w którym znalazły się mieszkania dla pracowników oraz biura.
26 maja 1874 roku w fabryce nastąpił kolejny wybuch, w którym zginęło 12 osób w tym 7 dzieci. Po tym wybuchu część produkcji została przeniesiona na południową stronę zatoki (tych wybuchów było o wiele więcej).
W 1890 roku wybudowano nowe laboratorium.
Pod koniec XIX wieku ze względu na ryzyko wypadków magazyny dynamitu przeniesiono w leśne obszary w dzisiejszej gminie Botkyrka. Chcąc zmniejszyć ilość wypadków w fabryce, zbudowano w pobliżu specjalne wyrobiska wybuchowe.
Produkcja dynamitu w Vinterviken trwała do 1921 roku, ale jeszcze do lat 60 tych państwowa spółka AB Atomenergii produkowała na terenie fabryki paliwo jądrowe.
W 2011 roku teren Vinterviken został sklasyfikowany jako jeden z najbardziej zatrutych obszarów w okręgu Sztokholm (uran) – dokładnie wylądował na dziewiątym miejscu. Obecnie radioaktywność terenu jest bardzo niewielka.
W 1974 roku teren starej fabryki przejęło miasto Sztokholm. Niestety miejsce do lat 90 tych było opuszczone i popadało w coraz większą ruinę. W latach 90 tych podjęto decyzję o restauracji tego miejsca. Część budynków fabrycznych została rozebrana, inne zostały odnowione, stworzono ścieżki spacerowe, miejsca prób wybuchów udostępniono zwiedzającym. W dawnym budynku fabryki powstała restauracja i kawiarnia (odbywają się tu różne konferencje i np. wesela).
Część starych budynków została przekształcona w pracownie artystów w ramach Ateljeerna Vinterviken.
W niektórych budynkach takich jak wartownia mieszkają osoby prywatne.
W 1930 roku aby upamiętnić Alfreda Nobla oraz pracowników, którzy zginęli w fabryce, stworzono miejsce z tablicą pamiątkową.
Z przemysłowych pozostałości można również zobaczyć starą cysternę, która służyła pobliskiej fabryce ciekłego azotu.
A także dawne magazyny.
Nad całością sprawuje pieczę Muzeum Miasta Sztokholmu.
Co ciekawe nitrogliceryna wyprodukowana w Vinterviken posłużyła do budowy tunelu w Katarinaberget.
Źródła:
https://www.wikiwand.com/sv/Vinterviken#
