Gustavberg.

Gdzieś tak 20 km od centrum Sztokholmu znajduje się urocze miasteczko, Gustavsberg. Miasto jest znane głównie z fabryki i muzeum porcelany.

Już w starożytnych czasach znajdowała się tutaj osada. W średniowieczu było tu kilka gospodarstw rolnych. W XVI wieku rozwinęła się wieś Farsta.

To właśnie Farsta na początku odgrywała główną rolę w tej okolicy. W 1640 roku Gabriel Gustafsson Oxenstierna odziedziczył majątek Farsta i kazał wybudować duży, kamienny dom. Na potrzeby budowy założono kawałek dalej cegielnię, która po jego śmierci otrzymała nazwę – Gustavsberg. W 1821 roku cegielnia została przemieniona w fabrykę porcelany. Gustavsberg zaczęło się prężnie rozwijać. W 1937 roku fabryka zaczęła produkować porcelanę sanitarną. Po II wojnie światowej rozpoczęto produkcję produktów z tworzywa sztucznego. W latach 70 tych XX wieku Szwecję dotknęła recesja gospodarcza. Rozpoczął się powolny upadek fabryki. W 2014 roku zakończono produkcję sanitariatów w fabryce Gustavberg, a jej budynki stopniowo zaczęto burzyć albo przekształcać na mieszkania. Ostatni piec do wypalania porcelany rozebrano w 1967 roku. Ich wizerunek pozostał w herbie komuny Värmdö, na której terenie znajduje się Gustavsberg. Obecnie produkty Gustavberg produkowane są przez firmę Villeroy & Boch w różnych lokalizacjach w tym niewielki odsetek w Gustavsberg.

Co można ciekawego zobaczyć w Gustavsberg?

1 Cmentarzysko Farsta, które pochodzi z epoki żelaza. Znajduje się na wzgórzu pomiędzy majątkiem Farsta, a centrum Gustavsberg. Jest tutaj 45 grobów. Nie wszystkie groby zostały zbadane przez archeologów.

2 Pałac Farsta

Pierwszy budynek w tym miejscu wzniesiono w I połowie XVII wieku. 100 lat później został on spalony przez Rosjan. W 1825 roku Farsta kupił przedsiębiorca Johan Herman Öhman, który założył fabrykę porcelany. Obecny budynek pałacu został zbudowany pod koniec XIX wieku dla dyrektora fabryki porcelany, Wilhelma Odelberg. Jego żona, Hilma mieszkała w pałacu do 1945 roku. Od 1945 roku aż do roku 1979, pałac stał pusty. Następnie pałac kupiła firma JM i przerobiła go na 10 mieszkań. W 1994 roku budynek pałacowy został połączony z wybudowanym domem opieki.

3 Fabryka i muzeum porcelany

Piękny budynek suszarni został zbudowany jako budynek parterowy w 1876 roku. W 1904 roku dobudowano piętro. Budynek służył jako suszarnia porcelany i miejsce, w którym klienci fabryki mogli zobaczyć wyprodukowany towar. Od 1991 roku mieści się tu budynek muzeum porcelany.

Obok fabryki znajduje się żelazne koło wodne, które pochodzi z 1895 roku. Wcześniej koło było drewniane.

4 Kościół

Świątynia jest stosunkowo nowa, bo zbudowana w latach 1904-1906. Architektem kościoła był Gustaf Amen, autor m.in. bramy (tej przy Muzeum Biologii) sztokholmskiego Skansenu. Kościół jest neogotycki, jednonawowy ze sklepieniem trójlistnym.

W środku zobaczyć można ołtarz wykonany w 1944 roku przez Einara Forseth (autor złotej mozaiki w ratuszu sztokholmskim). Pierwsze organy kościół otrzymał w 1907 roku. Te obecne zostały zbudowane w 1979 roku.

Chrzcielnica jest z 1957 roku.

5 Villa Strandvik nad Farstaviken

Willa została zbudowana w latach 1911 – 1912 jako luksusowa willa dla bogatego inżyniera, prezesa fabryki porcelany w Gustavsberg, Axela Odelberg. Co ciekawe nie wiadomo do końca, kto był jej architektem. Dlaczego nie wiadomo? Projekt willi wykonał architekt Ferdinand Boberg, ale w projekt domu miała być mocno zaangażowana żona Axela, pochodząca z Wielkiej Brytanii, Maud Jane Beavis (kominki i klatka schodowa w stylu angielskim). Axel mieszkał w willi do 1937 roku. Następnie willa wykorzystywana była przez fabrykę porcelany na hotel, biura itd. W 2011 roku w willi stworzono ośrodek leczenia narkomanów i alkoholików.

6 Kattholmen

W dawnym porcie, który kiedyś obsługiwał fabrykę porcelany, obecnie znajduje się bardzo modna restauracja oraz przystań jachtowa.

7 Nabrzeże Farstaviken

Budynki na nabrzeżu Gustavsberg zaczęły powstawać pod koniec XIX wieku. Najstarszym budynkiem jest Gamla kontoret. Na początku był to drewniany budynek pomalowany na żółto. Obecnie w budynku znajduje m.in. Galeria Sztuki.

Tornhuset został ukończony w 1898 roku. Obecnie mieszczą się tutaj budynku siedziby firm, kawiarnia, lokale do wynajęcia na spotkania.

8 Okolice Gustavsberg

Warto odejść nieco od nabrzeża i zapuścić się w niewielkie uliczki. Szczególnie ciekawa jest okolica za kościołem. Mnóstwo uroczych domków, w których mieszkali kiedyś także robotnicy pracujący w fabryce porcelany Gustavsberg.