Fiński kościół na Gamla StanAgnes na szwedzkiej ziemi

W Sztokholmie znajduje się fińska parafia. Liczy sobie ona około 8000 członków a jej kościół parafialny znajduje się na Gamla Stan niedaleko zamku królewskiego.

Zgromadzenie fińskie powstało w 1577 roku. Wspólnota fińska zawsze stanowiła część kościoła szwedzkiego. Już od 1533 roku na fali reformacji fińska miała prawo do mszy w języku fińskim. Swoje spotkania odbywali w 9 różnych sztokholmskich kościołach, m.in. w Storkyrkan (mieli tam nawet własną ambonę), kościele Riddarholmen, kościele Katarzyny i św. Jakuba, który przed wybudowaniem został obiecany wspólnocie fińskiej. Niestety Finowie musieli obejść się smakiem. Przez kilkanaście lat fińska wspólnota musiała się gnieździć w niewielkim budynku na Stadsholmen, do którego w 1576 roku wprowadziło się również zgromadzenie niemieckie. W 1607 roku wspólnota fińska została zmuszona do zrzeczenia się prawa własności, co wykorzystała wspólnota niemiecka rozpoczynając wkrótce budowę okazałego kościoła – Tyska kyrkan. Zgromadzenie fińskie musiało się wciąż tułać po innych budynkach, które często musiało dzielić z innymi wspólnotami, co wywoływało konflikty i niezadowolenie członków wspólnoty. Punktem spornym były m.in. bardzo wczesne godziny fińskich mszy, które spowodowały odchodzenie co poniektórych członków wspólnoty. W 1607 roku wspólnota miała w planie wybudowanie dla siebie kościoła na Helgeandsholmen, ale okazało się, że nie dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi. Inną opcją było Blasieholmen, ale dojazd na półwysep z Södermalm, na którym mieszkała większość Finów, mógł być zbyt czasochłonny. Dopiero w 1725 roku nowy wikariusz zgromadzenia wymyślił sposób na posiadania własnego budynku. Zwrócił się on z prośbą do króla Fryderyka o pozwolenie na zakup niewielkiego budynku na Slottbacken – tuż obok Storkyrkan i zamku królewskiego. Król wyraził zgodę, ale…znowu pojawił się problem finansowy. Rozwiązano go w ten sposób, że korona jako część zapłaty należności wzięła pod uwagę utratę przez zgromadzenie budynku św. Gertrudy i parafia fińska dostała miejsce na własny kościół.

Budynek, w którym znajduje się kościół, został zbudowany jako hala sportowa, a także teatr.

Lilla Bollhuset, bo taka jest dokładnie nazwa budynku kościoła fińskiego, został zbudowany w latach 1648 – 1653 i był dobudówką do drugiego, większego budynku (stał bliżej zamku). W obu budynkach grano w piłkę (tenis), oraz urządzano przedstawienia obwoźnych teatrów. W latach 1792 – 1793 duża hala została zburzona. Zgromadzenie po zakupie budynku zleciło jego przebudowę. 19 grudnia 1725 roku nastąpiło poświęcenie nowego kościoła. Niestety dla zgromadzenia posiadanie własnego kościoła nie oznaczało końca problemów wewnątrz wspólnoty. Problemem np. stało się to, osoby mówiące po fińsku chciały mieć msze wyłącznie w języku fińskim. Innym zarzewiem konfliktu było to, że mieszkańcy Sztokholmu nie chcieli, aby decyzje dotyczące wspólnoty były podejmowane w Finlandii. W 1763 roku fińscy parlamentarzyści zwrócili się do króla z prośbą o ogłoszenie kościoła fińskiego kościołem narodowym, na co król przystał. Pod koniec XVIII wieku korona wpadła na pomysł, aby zgromadzenie fińskie wróciło do kościoła Riddarholmen. Tłumaczono to tym, że kościół fiński jest strasznie prosty i ubogi w porównaniu do stojącego obok zamku królewskiego. Budynek kościoła po wyprowadzce wspólnoty planowano wyburzyć. Na szczęście do tego nie doszło. Do ponownej próby wyburzenia budynku doszło w pod koniec XIX wieku. Rząd wpadł na pomysł, żeby w miejscu kościoła zbudować budynek biurowy. I tym razem parafianie twardo stanęli w obronie swojego kościoła.

Podczas przebudowy budynku na użytek kościoła dodano sporo nowych elementów.

Dwa z trzech wiszących w kościele żyrandoli zostały przywiezione z Nyen (dzisiaj Petersburg), miasta, które kiedyś należało do Szwecji. W 1703 roku po zdobyciu miasta przez Rosjan uciekający Szwedzi zabrali ze sobą z jednego z kościołów żyrandole, które później znalazły miejsce w fińskim kościele. Ten największy wisiał wcześniej w kościele Riddarholm.

Na południowej ścianie wisi obraz dobroczyńcy fińskiego zgromadzenia – króla Fryderyka I.

Galeria nad schodami to pozostałość po czasach kiedy w budynku wystawiano przedstawienia teatralne. Co ciekawe filary, na których wspiera się galeria są pomalowane farbą imitującą marmur. Było to częste zagranie w krajach, które nie miały dostępu do drogich kamieni, a uwielbiały nawiązania do czasów starożytnych.

Nad galerią znajdują się organy z roku 1790 i są to najstarsze w Sztokholmie organy.

Ambona jest z roku 1767.

Przy kościele nie ma cmentarza, ponieważ przy zakupie budynku z działką wspólnota zobowiązała się, że swoich wiernych będzie chować na cmentarzu przy kościele Katarzyny (tutaj o kościele Katarzyny w Sztokholmie ). Zamiast cmentarza znajduje się coś innego, uwielbianego przez turystów – najmniejsza w Szwecji miejska rzeźba, która jest ustawiona w zacisznym miejscu przy kościele.