Kościół Ersta w Sztokholmie – historia niezwykłej świątyni |

Początki Ersta Diakonisällskap

Kościół Ersta na Södermalm w Sztokholmie wybudowała organizacja non profit, Ersta Diakonisällskap. Jest to organizacja chrześcijańska, która prowadzi działalność społeczną, edukacyjną i badawczą. Przede wszystkim zajmuje się opieką nad chorymi. Organizacja rozpoczęła swoją działalność w 1851 roku i początkowo działała przy szpitalu na sztokholmskim Kungsholmen, jednak z czasem przeniosła się na Södermalm do Ersta Malmgård, gdzie uruchomiono również szpital.

W budynku szpitalnym funkcjonowała mała kaplica, która początkowo wystarczała, ale wkrótce okazała się zbyt ciasna. Zarówno pacjenci, jak i pracownicy oraz okoliczni mieszkańcy potrzebowali większej przestrzeni do modlitwy. W związku z tym zapadła decyzja o budowie kościoła, który pomieści wszystkich chętnych.

Projekt kościoła – kształt, styl i inspiracje

Zbiórka na budowę kościoła rozpoczęła się w 1865 roku. Projekt nowej świątyni przygotował organista i członek Diakonisällskapet, Per Ulrik Stenhammar, który wcześniej zaprojektował dla organizacji kościół oraz budynek administracyjny. Stenhammar stworzył dwa projekty kościoła, oba na 800 osób, ale jeden budynek miał być w kształcie prostokąta, a drugi koła. Ostatecznie to wersja okrągła zyskała większe poparcie zarządu.

Pod koniec XIX wieku w Niemczech wśród architektów toczyła się ostra dyskusja o tym, jak powinny wyglądać nowe kościoły. Część architektów krytykowała wydłużone kościoły i proponowała okrągłe świątynie, które zapewniały lepszą widoczność ołtarza. Inni natomiast bronili gotyckich form, które ich zdaniem sprzyjały skupieniu i budowały odpowiednią atmosferę nabożeństwa. W efekcie Stenhammar stworzył projekt, który połączył oba podejścia – ośmiokątny kościół w stylu neogotyckim.

Kompleks sakralny – nie tylko kościół

Projekt architekta nie ograniczał się tylko do samej świątyni. Zainspirowany kościołem w Skeppsholm, zaprojektował cały kompleks, który obejmował również dzwonnicę, kaplicę grobową i plebanię. Był to pierwszy taki kompleks sakralny w Szwecji.

Z biegiem czasu część obiektów jednak zniknęła. Kaplicę zburzono w 1907 roku, plebanię rozebrano w 1966, a dzwonnicę zastąpiono nową w 1969 roku. Mimo to sam kościół przetrwał i do dziś można go podziwiać.

Konsekracja i wyjątkowe wnętrze

Konsekracja kościoła odbyła się w 1872 roku.

Wnętrze kościoła od razu przyciąga wzrok dzięki dużym oknom, które wpuszczają mnóstwo naturalnego światła. Co ciekawe, wiele elementów, które w innych świątyniach wykonywano wówczas z żeliwa, tutaj zrobiono z drewna. Dotyczy to zarówno łuków, jak i dużego portalu nad ołtarzem. Powodem była nie tylko estetyka, ale również względy ekonomiczne – drewno w Szwecji było znacznie tańsze niż żeliwo.

Ołtarz i symbole religijne

Centralnym punktem ołtarza jest krucyfiks z Oberammergau. Jego wizerunek trafił również na opłatki, które od 1909 roku produkuje piekarnia szpitala Ersta.

Organy, ambona i zmiany we wnętrzu

Kościół zyskał pierwsze organy już w 1873 roku. Później, w 1919 roku, pojawił się większy instrument, a ostatnia wymiana miała miejsce w 1971 roku.

W 1969 roku świątynia przeszła gruntowny remont. Wówczas pomalowano wnętrze na ciemnoczerwony kolor, a także odnowiono ambonę. Niestety, podczas renowacji usunięto bluszcz, który rósł przy ołtarzu od początku XX wieku. W 2014 roku kościół ponownie odświeżono, tym razem zmieniając kolorystykę wnętrza na jasną.

Diakonia w sztuce – ikony w bocznej galerii

W bocznej galerii kościoła można podziwiać ikony, których wspólnym tematem jest diakonia, czyli służba drugiemu człowiekowi. Motyw ten doskonale wpisuje się w duchowość i misję całej organizacji Ersta.

Szopki bożonarodzeniowe z ponad 100-letnią historią

Kościół Ersta zasłynął także z bożonarodzeniowych szopek. To właśnie tutaj zaprezentowano jedną z pierwszych takich instalacji w Szwecji. Co więcej, zachowane do dziś figurki mają już ponad 100 lat, a tradycja ich wystawiania wciąż trwa.

Ciekawostka na koniec – dlaczego lejek?

Na koniec ciekawostka: po wybudowaniu kościoła wiele osób porównywało jego kształt do… lejka. Czy mieli rację? Trudno powiedzieć – najlepiej przekonać się na własne oczy.

Jeżeli temat sztokholmskich kościołów Was zainteresował, to polecam tekst o kościele Katarzyny, który znajduje się również po tej samej stronie Södermalm – https://agnieszkawieckowska.com/kosciol-katarzyny-w-sztokholmie/